Եվ Մոսկվա եկավ թագավորը

Սաուդյան Արաբիայի թագավոր Սալման բեն Աբդել Ազիզ ալ Սաուդի առաջին այցը Մոսկվա պատրաստվում էր մի քանի տարի: Ռուսաստանի պաշտոնական անձինք բազմիցս ընդգծում էին այցի կարևորությունը: ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը այցն անվանեց նշանակալից իրադարձություն: «Վնուկովո» օդանավակայանից մայրաքաղաք ճանապարհի երկայնքով պաստառներ էին թագավորի նկարով և Ռուս-սաուդական ներդրումային հիմնադրամի ողջույնի խոսքով «Իսլամական երկու սրբատեղիների պահապանին, Նորին Մեծություն Սալման բեն Աբդել Ազիզ ալ Սաուդ թագավորին»: Թագավորի հետ Մոսկվա են եկել 200 պաշտոնյաներ և մեծ ընկերությունների 85 տնօրեններ` տեղեկացրել է ՌԴ էներգետիկայի նախարար Ալեքսանդր Նովակը: Բանակցություններում հիմնական շեշտը դրվել է Սիրիայի, Իրաքի, Լիբիայի, Եմենի և Պարսից ծոցի գոտում իրավիճակի, պաղեստինաիսրայելյան կարգավորման վրա` հանդիպումից հետո ասաց ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը: Փորձագետների կարծիքով` Ռուսաստանը Սաուդյան Արաբիայից ակնկալում է մասշտաբային ներդրումներ և մեծ պայմանագրեր, այդ թվում` զենքի վաճառքի, Սաուդյան Արաբիան` Ռուսաստանից` փոփոխություններ Ռուսաստանի ու Իրանի հարաբերություններում:
Առայժմ կասկածներ կան, որ կողմերը կարող են Սիրիայի հարցում որևէ համաձայնության գալ` ասել է ռուս դիվանագետների ասոցիացիայի անդամ, «Վալդայ» ակումբի փորձագետ Ալեքսանդր Ակսենենոկը: Սերգեյ Լավրովը բանակցություններից հետո հայտարարեց, որ Էր Ռիադը դրական է գնահատում սիրիական ճգնաժամի կարգավորման ռուսական ջանքերը, իսկ Մոսկվան աջակցում է սաուդյան կողմի ջանքերը` միավորել Սիրիայի ընդդիմությանը: Սաուդյան Արաբիայի համար սիրիական կարգավորման մեջ առանցքային է Իրանի դերը: Մոսկվան ու Թեհրանը ակտիվորեն համագործակցում են սիրիական հարցում, երկու երկրներն էլ 2016-ի դեկտեմբերի զինադադարի երաշխավոր են: Նրանք համակարգում են միջսիրիական երկխոսությունը Աստանայի բանակցություններում:

«Իրանը Սաուդյան Արաբիայի ռազմավարական հակառակորդն է, այդ երկրների հարաբերությունները ճգնաժամային փուլում են: Սաուդյան Արաբիայի համար անընդունելի են Իրանի գործողությունները Սիրիայում, Իրաքում, Եմենում, Իրանի մասնակցությունը Կատարի ճգնաժամին»` հիշեցնում է ՌԴ պետական համալսարանի պատմության, քաղաքագիտության ու իրավունքի ֆակուլտետի պրոֆեսոր Գրիգորի Կոսաչը: Նրա խոսքով` Էր Ռիադը ձգտում է Թեհրանին հանել սիրիական հարցի կարգավորումից: ՙՍաուդյան Արաբիան կցանկանար, որ Իրանը դադարեր նյարդայնացնող գործոն լինել Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում: Նրան անհանգստացնում են ռուսական զենքի մատակարարումները Իրանին, Ռուսաստանի կողմնակիցների գործողությունները Սիրիայի տարածքում` առաջին հերթին «Հըզբոլլահի»: Թագավորի այցը կոչված է փոխել ռուսական դիրքորոշումը Իրանի նկատմամբ՚` ասում է Գրիգորի Կոսաչը: «Սաուդցիները հասկանում են, որ չի կարելի Ռուսաստանին ու Իրանին դաշնակիցներ համարել Սիրիայի հարցում` մենք տարբեր պատկերացումներ ունենք, թե ինչպիսին է լինելու Սիրիայի ապագան: Մենք ունենք ռազմավարական տարակարծություններ և սաուդցիները հասկանում են»` կարծում է Ակսենենոկը:

Մոսկվան ու Էր Ռիադը դեռ խորհրդային ժամանակներից ընդդիմախոսներ են կարևորագույն հարցերում, բազմիցս ձեռնարկվել են համաձայնության գալու փորձեր, բայց մինչև հիմա չի հաջողվել մերձեցնել դիրքորորոշումները նավթի ու զենքի մատակարարումների հարցում` ասում է Մերձավոր Արևելքի հարցերով փորձագետ Ալեքսեյ Մալաշենկոն:
Коммерсант-ի տվյալներով` բանակցությունների արդյունքներից է կախված զենքի վաճառքի 3 միլիարդ դոլարի պայմանագրերի հեռանկարը: Պայմանագրերը նախատեսում են նաև Էր Ռիադին զենիթահրթիռային С-400 Տրիումֆ համակարգերի վաճառք: «Իբր բանակցելու են С-400-ների վաճառքի մասին, բայց Ռուսաստանն արդեն С-300-ներ է վաճառել Իրանին: Ստացվում է` Մոսկվան զենք է մատակարարում երկու երկրներին, որ եթե հակառակորդներ չեն, համենայն դեպս, բարդ հարաբերություններ ունեն»` համաձայնագրի հնարավորությունը հոռետեսորեն է գնահատում Մալաշենկոն: Բանակցություններից հետո РИА Новости-ն հղում անելով Sky News Arabia-ի անանուն աղբյուրներին` հաղորդեց, որ Սաուդյան Արաբիան պայմանավորվել է Ռուսաստանից С-400-ներ գնել: Պաշտոնապես նման պայմանագրի մասին չհաղորդվեց: Զենքի շուկայում նախկինում Ռուսաստանը Սաուդյան Արաբիայի հետ գործարքներ չի ունեցել: Թագավորությունը զենք գնում է հիմնականում ԱՄՆ-ից։ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի Էր Ռիադ այցից հետո Սպիտակ տունը հաղորդեց, որ Սաուդյան Արաբիան ԱՄՆ-ից կգնի 109,7 միլիարդ դոլարի զենք:

Հինգշաբթի օրվա բանակցություններից հետո ստորագրված փաստաթղթերի թվում էր պայմանագիրը "Рособоронэкспорт"-ի ու Սաուդյան Արաբիայի ռազմարդյունաբերական ընկերությունների միջև «ընդհանուր պայմաններ Սաուդյան Արաբիայի թագավորությունում Կալաշնիկովի АК-103 ինքնաձիգների և տարատեսակ նշանակության փամփուշտների արտոնագրված արտադրության մասին»` նշված է Կրեմլի կայքում:
Ռուսաստանի ու Սաուդյան Արաբիայի ամենակարևոր ընդհանուր շահերը նավթի ու նավթաքիմիայի ոլորտում են: Սաուդյան Արաբիան նավթի խոշորագույն արտահանողն է աշխարհում և առաջատարը նավթ արտահանող երկրների կազմակերպությունում` ՕՊԵԿ-ում: Երկու երկրներն էլ աշխատում են նավթի արդյունահանման նվազեցման «ՕՊԵԿ +» ծրագրի շրջանակներում, որ կնքել են կազմակերպության անդամ և ոչ անդամ պետությունները: 2017-ի մայիսին ծրագիրը երկարացվեց մինչև 2018-ի մարտ: Նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Սաուդյան Արաբիայի թագավորի հետ հանդիպման նախօրեին ասաց, որ նրա հետ քննարկելու է համաձայնագրի երկարացման հնարավորությունը: Ռուսաստանն արդեն իր շահաբաժինը ստացել է այդ համաձայնությունից, որի կատարումը 2016-ին նավթի գնի մեկ երրորդով բարձրացում է բերել, արդյունքում ռուսական բյուջեն լրացուցիչ ստացավ 700 միլիարդից 1 տրիլիոն ռուբլի` ասաց ՌԴ էներգետիկայի նախարար Ալեքսանդր Նովակը:
Ռուս պաշտոնատար անձինք հայտարարեցին Սաուդյան Արաբիայից մեծ ներդրումների մասին` Էր Ռիադը պատրաստ է ռուսական նախագծերում 10 միլիարդ դոլարի ներդրում անել Public Investment Fund (PIF) անկախ հիմնադրամի միջոցով: Այդ հիմնադրամն արդեն ռուսական տնտեսության մեջ 1 միլիարդ դոլարի ներդրում է արել` ասել են ՈՒղղակի ներդրումների ռուսական հիմնադրամից: Ֆինանսավորվել են նավթաքիմիան, էներգետիկան, ինֆրակառույցները: Սաուդյան Արաբիայի թագավորի այցի ժամանակ ՈՒղղակի ներդրումների ռուսական հիմնադրամը ծրագրում է 2 միլիարդ դոլարի համաձայնագիր կնքել: PIF-ը հայտարարել է «Ռոստեխ Սիթիի» նախագծում ներդրումների մասին, որ կառուցվում է Տուշինոյի նախկին օդակայանի տարածքում: Քննարկվում են 25 համատեղ նախագծեր: Ռուսական ընկերությունները մտադիր են այցը օգտագործել իրենց նպատակներով: «Ռոսնեֆտը» պատրաստվում է Saudi Aramco-ի` աշխարհի խոշորագույն նավթային ընկերության հետ նավթի համատեղ առևտուր համաշխարհային շուկաներում: Նովակը նավթաքիմիան անվանեց երկու երկրների համագործակցության ամենահեռանկարային ուղղությունը: СИБУР-ը, Saudi Aramco-ն ու РФПИ-ն կստորագրեն համաձայնագիր, որի շրջանակներում СИБУР-ը կարող է մտնել Սաուդյան Արաբիայի նավթաքիմիայի շուկա: Ծրագրվում է Էներգետիկ ներդրումային հիմնադրամի ստեղծում 1 միլիարդ դոլար դրամագլխով, որը ներդրումներ կանի բարձրտեխնոլոգիական էներգետիկ ընկերություններում նավթային ու ընթացիկ ծառայությունների ոլորտում:

ՈՒղղակի ներդրումների ռուսական հիմնադրամը մերձավորարևելյան հիմնադրամների հետ, ներառյալ Սաուդյան Արաբիայի անկախ հիմնադրամը, մտադիր է համաձայնագիր ստորագրել, որի շրջանակներում Էր Ռիադը կարող է գումարներ ներդնել ռուսական 3 ենթակառույցների նախագծերում` Մոսկվայում Կուտուզովի պողոտայի փոխարինողի շինարարությունը, Սանկտ Պետերբուրգում արագընթաց տրամվայի գծի շինարարությունը և «Օդինցովոյի հյուսիսային շրջանցում» Մ-1 վճարովի, արագընթաց ավտոմայրուղու հատվածի շահագործումը: Կստեղծվի նաև ռուս-սաուդական ներդրումների պլատֆորմ բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտում: Խոսքը վենչուրային ներդրումների մասին չէ, այլ արդեն զարգացող ընկերությունների, այդ թվում` «Յանդեքսի»` ասել է ՈՒղղակի ներդրումների հիմնադրամի ղեկավար Կիրիլ Դմիտրիևը:
Իրանի հարցում Ռուսաստանին փոխշահավետ պայմանագրերի ու միլիարդանոց գործարքների առաջարկներով «գնելու» փորձեր նախկինում էլ եղել են` հիշեցնում է Ակսենենոկը: «Բայց Ռուսաստանին Իրանի հետ կապում է ավելին, քան փոխգործակցությունը Սիրիայում` Ասիան, Կասպիականը, ՇՀԿ-ն, և սաուդցիները սկսում են դա հասկանալ»` ասում է նա: «Այս ամենը` պայմանագրեր ու ներդրումներ, ուղղված են Իրանի հարցում Ռուսաստանի դիրքորոշման վրա ներգործելուն»` կարծում է Կոսաչը։ Սալման բեն Աբդել Ազիզ ալ Սաուդ թագավորի գլխավորած պատվիրակությունը Մոսկվայում կլինի մինչև հոկտեմբերի 7-ը։
BBC

Հ.Գ. Սաուդյան Արաբիայի թագավորի Մոսկվա այցին ամենաուշադիրը, թերևս, Թեհրանն է հետևում, հետո` Անկարան, հետո` Թել Ավիվը: ՈՒ այդ շարքում են հաստատ ԱՄՆ-ը, Պարսից ծոցի երկրները, Իրաքը և այլ պետություններ: Այսինքն` ՌԴ նախագահը հերթական քայլն արեց, որ բոլոր պայմանավորվածությունների կատարման դեպքում, իրավիճակ է փոխում: Պատահական չէ, որ ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարեց, որ Ռուսաստանը կողմ է Իրանի և վեցնյակի միջուկային համաձայնագրին և հույս հայտնեց, որ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը դուրս չի գա համաձայնագրից: Սա ազդանշան էր Թեհրանին, որ հիմնարար պայմանավորվածությունները քննարկման ենթակա չեն: Իսկ այն, որ Մոսկվան С-300-ներ է վաճառել Իրանին, ուրեմն չի կարող Սաուդյան Արաբիային С-400-ներ վաճառել, որովհետև Սաուդյան Արաբիան ու Իրանը ոչբարեկամական հարաբերություններ ունեն, միֆ է: Մոսկվան ունի այդ փորձը` զենք վաճառել կոնֆլիկտի կողմերին: Առավել ևս, որ վերջին մեկ տարում զենքի վաճառքի եկամուտները նվազել են: Բայց այդ պայմանագրով ստեղծվում են բազում քաղաքական հարցեր` թե Իրանի, թե ԱՄՆ-ի, թե Թուրքիայի հետ հարաբերություններում: Պատկերը սկսում է փոխվել, դեպի ո՞ւր: Ոչ ոք չի կարող առայժմ ասել:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ